'Dialoog tussen oorlogen', was dit jaar de titel van de Holocaust-herdenking van het Elah Centrum. Overlevenden en hun kinderen vertelden over de herinneringen en associaties die door de inval bij hen werden opgeroepen. Ook Ella Per heeft daarover een verhaal te vertellen.

,,Die zaterdagochtend van 7 oktober werd ik wakker, zette de tv aan en zag jonge mensen door de woestijn wegrennen voor terroristen", vertelt ze. ,,Het bracht me meteen terug naar de tijd dat ik zelf op de vlucht was en me met mijn ouders en broers en zussen in de bossen verstopte. Ik had het gevoel alsof ik daar weer was.’’

Ella, geboren in Lviv (toen Polen, nu Oekraïne), vertelt haar verhaal alsof het gisteren is gebeurd: ,,Ik was drie jaar oud toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Ik herinner me dat ze mij en vier broers en zussen in een karretje naar het getto brachten, dat twaalf kilometer van ons huis lag. Omdat mijn vader een Arische uitstraling had, hij was blond en had blauwe ogen, slaagde hij erin het getto uit te sluipen en eten voor ons te zoeken. Soms kwam hij terug met wat aardappelen, maar mijn herinnering aan die periode is toch vooral van heel veel honger.

,,Toen de Duitsers het getto kwamen liquideren, rukte mijn vader planken uit de vloer en verborg ons in de kelder. Daar zaten we tweeenhalve dag met twaalf mensen opeengepakt. Mijn jongere broer was pas twee jaar oud. Omdat ze bang waren dat hij zou gaan huilen, hielden ze doeken klaar om het geluid te dempen.

Daarna hebben we lang rondgezworven en zijn uiteindelijk bij de partizanen in de bossen gekomen. Daar is mijn vader overleden, kennelijk aan tyfus. Ik herinner me zijn geschreeuw, en ook dat hij werd gemaand om niet te huilen, opdat we niet verraden zouden worden. Mijn broertje had waterpokken en ook al kreeg mijn moeder het advies om hem achter te laten omdat hij niet zou leven, toch heeft ze hem meegenomen en is ze blootsvoets met hem op haar rug door de sneeuw gelopen. 

Ons volk heeft een veilige plek

Op haar twaalfde bereikte Ella met haar moeder en pleegvader Israel. ,,Omdat ik zes jaar als vluchteling heb geleefd, zowel in de bossen als in het verwoeste Europa, weet ik te waarderen wat ik heb. We zijn zonder iets gekomen, maar ik heb een mooi gezin opgebouwd, met drie kinderen, zeven kleinkinderen en zes achterkleinkinderen. En ook al staat de krant die ik dagelijks lees vol met slecht nieuws, ik weet dat het nog erger kan. Vandaag de dag heeft ons volk een huis en een veilige plek. En ondanks de pijn van de families die dierbaren verloren, ondanks de zorgen om kleinkinderen in het leger die ik zelf ook voel, blijf ik optimistisch.

Het Elah Centrum ondersteunt Holocaust-overlevenden en hun nakomelingen. Laat ons weten als u in deze moeilijke periode een luisterend oor nodig heeft.

‍