In de Hulpcentra van het Elah Centrum ontvangen we gezinnen die in een crisis verkeren, en misschien wel de ergste pijn van hun leven beleven, als gevolg van het onverwachte en traumatische verlies van een gezinslid. Zo’n plotseling verlies tast abrupt ieder gevoel van zekerheid en veiligheid aan dat mensen hebben. Het beschadigt onze innerlijke en uiterlijke wereld, en deelt het leven in tweeën: voor de ramp, en na de ramp.
De dichteres Rachel Melamed-Eitan schrijft over het gevoel van vervreemding na plotseling verlies:
Ik ben niet meer zoals jullie
Ik ben iets anders in de wereld
Rouw stroomt door mijn hele lichaam
Rouw vult de poerien van mijn ziel
Rouw zit in mijn bloed
Voor altijd
Uit de vakliteratuur weten we dat lotgenotencontact tussen mensen die plotseling verlies hebben geleden, enorme betekenis kan hebben. Het gevoel van eenzaamheid en verwijdering van de rest van de wereld, zoals Melamed-Eitan het onder woorden brengt, wordt in deze bijeenkomsten door iedereen gedeeld.
Een van onze werkzaamheden in de Hulpcentra, is het opzetten van een vrijwilligersnetwerk. De vrijwilligers zijn mensen die aan den lijve traumatisch verlies hebben meegemaakt, die een verwerkingsproces hebben doorlopen, en die voelen dat ze er klaar voor zijn om ondersteuning te geven aan nabestaanden die kort geleden een dierbare hebben verloren.
Nabestaanden vragen soms aan ons of het mogelijk is om met iemand te praten die eenzelfde ervaring heeft meegemaakt. Dat willen ze om hun gevoel van eenzaamheid te verlichten, of als bewijs dat zijn niet de enigen zijn die met deze situatie te maken hebben, soms willen ze dat om te leren of en hoe het mogelijk is om met zulke diepe rouw om te gaan, of om te zien dat het inderdaad mogelijk is om verder te gaan en te leven.
Voor de vrijwilligers is het een gelegenheid om hun ervaring te delen, dat het leven doorgaat, en dat het leven nog zin enbetekenis kan hebben. Juist omdat ze zelf zo goed de duisternis kennen, de angst en overtuiging dat er geen uitweg is, de eenzaamheid en het gevoel dat niemand je begrijpt, hebben de vrijwilligers vaak de behoefte om anderen op deze moeilijke weg te vergezellen en de hoop uit te stralen dat het anders mogelijk is.
Kortom, de ontmoeting tussen een vrijwilliger en een nieuwe rouwende werkt versterkend voor beide partijen
Het komt goed, niet meteen, maar eens
Een van onze vrijwilligers is Matan Margalit. Hij vertelt wat het vrijwilligerswerk voor hem betekent.
'‘Mijn vader, Menachem Margalit, heeft zelfmoord gepleegd. Hij bevond zich in een persoonlijke crisis, ook zijn huwelijk stond op losse schroeven, en hij wist niet hoe daarmee om te gaan. Ook had hij een sterk gevoel van falen, zowel op het werk als privé. Maar bovenal voelde hij zich alleen. Hoewel hij omringd werd door mensen die van hem hielden, en hoewel hij de vader was van twee zoons die hem aanbaden, voelde hij zich alleen. Mijn vader was eenzaam en leed, en de enige oplossing die bij hem opkwam om de pijn te stoppen, was de meest definitieve oplossing die bestaat en die niet ongedaan kan worden gemaakt: zelfmoord
Het is waar, zelfmoord maakt een einde aan de pijn voor de person die leed. Maar tegelijkertijd creeert zelfmoord een nieuwe bron van pijn, die nooit echt opdroogt voor degenen die achterblijven.
Het is niet gemakkelijk om de zoon te zijn van een vader die de hand aan zichzelf sloeg. Zoveel vragen blijven onbeantwoord. Waarom dacht hij niet aan ons? Waren wij reden genoeg voor hem om zijn best te doen? Waarom sprak hij niet met ons over zijn pijn en vroeg hij niet om hulp?
Als kind werd ik altijd ‘kleine Menachem’ genoemd. Dat maakte me vreselijk boos en zelfs bang, omdat ik niet wilde zijn zoals mijn vader, en omdat ik bang was om te zijn als hij. Tegelijkertijd miste ik mijn vader, voortdurend. Tot op de dag van vandaag, 30 jaar na zijn dood, mis ik hem.
In de loop van de jaren realiseerde ik me dat ik, of ik het wil of niet, op mijn vader lijk. Maar dat betekent zeker niet dat de keuzes die hij maakte, ook mijn keuzes zullen zijn. Integendeel. Ik besloot dat mijn leven anders zou gaan. Dat de ultieme vorm van opgeven waarvoor mijn vader koos, mij verplicht om nooit op te geven, en te vechten voor de dingen die voor mij belangrijk zijn.
De wens om vrijwilligerswerk te doen en gezinnen te begeleiden die door een soortgelijke crisis gaan, manifesteerde zich toen ik zelf vader werd. Alle vragen die ik door de jaren heen stelde, werden toen opeens nog prangender. Ik herinner me dat ik naar mijn oudste zoon Yuval keek en gewoon niet kon begrijpen hoe iemand kan besluiten om af te zien van het zien opgroeien van zijn kinderen.
De vragen bleven misschien onbeantwoord, maar ze leidden me wel naar het Elah Centrum, waar ik al drie jaar vrijwilligerswerk doe. In het begin was ik sceptisch over mijn vermogen om anderen te helpen of te steunen, want ik heb geen opleiding gekregen en ik ben geen beroepskracht. Maar met de tijd, en met het luisteren naar verhalen van andere vrijwilligers (die voor mij als familie zijn), en van de gezinnen waarnaar ik werd verwezen, begreep ik de essentie van vrijwilligerswerk.
Wij zijn de vrijwilligers hoeven geen professionals te zijn. Daarvan zijn er genoeg in de buurt. We moeten gewoon zijn wie we zijn, vertellen over onze eigen ervaring, bereid zijn om te luisteren en ondersteuning te geven. Niet zeggen ‘het komt wel goed’, zoals iedereen zegt, maar een levend voorbeeld te zijn.
Het komt inderdaad wel goed, niet meteen, niet morgen, maar eens. We beleven de pijn, we worden sterker en we zijn verplicht om verder te gaan, ook voor onze dierbaren die daar niet in zijn geslaagd, maar vooral en vooral voor onszelf.
Vrijwilligerswerk heeft me in contact gebracht met geweldige en bijzondere mensen, en net zo goed als ik anderen kracht geef, kom ik er zelf ook door het vrijwilligerswerk sterker uit.''
De vrijwilligers van de Elah Hulpcentra komen maandelijks bijeen voor supervisie en training onder leiding van een van onze stafleden.
