Grauwe periodes waarin je stemming daalt en je met een somber gevoel rondloopt, die kennen we allemaal. Maar depressie is niet hetzelfde als een tijdelijke dip. In geval van depressie blijft het neerslachtige gevoel heel lang aanwezig, gecombineerd meteen negatief zelfbeeld en verlies van belangstelling voor en zin in activiteiten. Depressie gaat ook vaak gepaard met een gevoel van pessimisme en met een achteruitgang van het geheugen en het concentratievermogen. Ook angst, slaapstoornissen en verminderde eetlust kunnen symptomen zijn van depressie, en in sommige gevallen gedachten en gevoelens over de zinloosheid van het leven en zelfmoord.

Kortom, het verschil tussen 'normale' somberheid en depressie is een significante verslechtering van het algemene functioneren en het weken- of maandenlang aanhouden van depressieve symptomen.

Vruchtbare voedingsbodem voor emotionele problemen

De afgelopen twee jaar, waarin de hele wereld wordt geconfronteerd met het coronavirus, kunnen we zonder twijfel definieren als een crisisperiode. De nieuwe, onzekere werkelijkheid en de noodzaak om je steeds aan de situatie aan te passen, vormen een vruchtbare voedingsbodem voor de ontwikkeling van emotionele problemen, zowel bij volwassenen als bij kinderen. Op het Therapeutisch Centrum van Elah zien we een toename van innerlijke manifestaties van stress (angst, depressie, wanhoop en dwangmatige gedachten) en van uiterlijke manifestaties (overmatig eten, alcoholmisbruik, en drugs- en goksverslavingen).

Shani beschrijft depressie als een moeilijk en zwaar gevoel dat vooral haar vrijheid belemmert. 'Alsof ik ergens zit opgesloten en er niet uit kan komen. Ook al wil het hart heel graag naar buiten, iets in het hoofd geeft het gevoel dat het te moeilijk is en je geen kracht hebt om dit te doen.’

Avi beschrijft het depressieve gevoel: ‘Het eerste teken van depressie was het verlangen om me terug te trekken en alleen thuis te zijn. Ik voelde dat ik in mezelf zat opgesloten en geen contact had met de omgeving. Ik lag in bed en kon niet opstaan. Dat was het dieptepunt. Ik heb verschillende banen gehad en deed mijn werk goed. Maar elke keer nam ik op mijn eigen initiatief ontslag. Mijn werkgevers begrepen niet waarom, totdat ik in bed lag en niet kon functioneren. ‘

Context creeren voor rouwwerk

Ook na het verlies van een dierbare zien we soms dat nabestaanden in depressie raken. Verdriet, verlangen, schuldgevoelens, spijt en pijn, dat zijn normale reacties die we allemaal herkennen. Maar sommige mensen houden langdurig last van heftige gevoelens en vertonen sommige van de onderstaande symptomen.

-Gebrek aan concentratie en onvermogen om taken uit te voeren

-Extreem negatief zelfbeeld, schuldgevoel, zelfverwijt

-Angst of depressieve gevoelens die erger worden

-Slaapproblemen die langer dan anderhalve maand duren

-Extreme gewichtstoename of gewichtsverlies

-Onverklaarbare lichamelijke symptomen

-Gedachten aan de dood en aan zelfdoding

In dat geval, als gebruikelijke en natuurlijke rouwsymptomen veranderen in 'persistente complexe rouw' of een depressieve stoornis, is het raadzaam de hulp in te roepen van deskundigen. Zij bieden de context waarbinnen het mogelijk wordt om ‘rouwwerk’ te doen, zoals Freud het noemde. Dat wil zeggen, het verwerken van gevoelens, sensaties, gedachten en herinneringen die verbonden zijn met de geliefde die (soms heel plotseling) uit het leven van de rouwende verdween. ‘Rouwwerk’ wordt gedaan in een veilige en ondersteunende omgeving. In behandeling kan de mentale pijn kan worden besproken en ‘overwonnen’, in de zin dat nabestaanden enerzijds de band met en herinnering aan de overlevende levend houden, maar daarnaast de vrijheid voelen om te leven, te werken en te leren, nieuwe relaties aan te gaan en nieuwe liefdes te beleven.

Orit beschrijft hoe het contact met de psychotherapeut haar stemming beinvloedde: ‘Uit de gesprekken maakte ik op dat ze mij doorgrondde en relevante vragen stelde. Ik voelde opluchting. Dankzij de empathie, gevoeligheid en consideratie van de therapeut voelde ik me werkelijk begrepen.’

Avi beschrijft de activiteiten die hem hielpen te herstellen: ‘Op advies van de psycholoog nam ik een douche, kleedde me aan en maakte elke ochtend een wandeling van een half uur. Ik zag bomen, groen, mensen, ik was in beweging, en ik voelde mijn humeur verbeteren.’

Vaak wordt psychotherapie gecombineerd met antidepressiva, die de symptomen verlichten. Deze medicatie (van de SSRI of SNR familie) wordt altijd voorgeschreven door een psychiater of huisarts.

Maar misschien het belangrijkste in geval van depressie is om niet alleen blijven in je ellende, maar te delen, ondersteund en geholpen te worden door de mensen in de directe omgeving, en te begrijpen dat moeilijkheden inderdaad begrepen en gedeeld kunnen worden.

‍