Het afgelopen jaar zijn in Israel meer dan 5500 mensen gestorven aan corona, en bijna de helft van hen overleed de afgelopen drie maanden. Enkele uitzonderingen daargelaten zijn de namen en verhalen van de slachtoffers onbekend, zodat het soms lijkt alsof de epidemie slechts een getal is, dat van tijd tot tijd wordt bijgesteld.
In het Elah Centrum zijn we goed bekend met verlies en rouw. Al jaren begeleiden wij families die op een traumatische manier dierbaren verloren. De laatste tijd zien we een sterke groei van het aantal mensen dat hulp zoekt. We ontmoeten familieleden die in nood verkeren als gevolg van de plotselinge dood van iemand in hun directe omgeving, en zich geen raad weten. Hun verdriet komt bovenop de angst, frustraties en onzekerheden die deze tijd toch al met zich meebrengt.
Ieder mens dat sterft, laat een hele wereld achter
We weten dat achter het grote en angstaanjagende getal van corona-slachtoffers individuele mensen schuilgaan. Ieder mens dat sterft, vertegenwoordigt een hele wereld en laat een gemeenschap achter: een partner, ouders, broers en zussen, kinderen, kleinkinderen en somsachterkleinkinderen, vrienden, buren en collega's.
Al die tienduizenden mensen die achterblijven, die in extreme omstandigheden iemand dichtbij hebben verloren en daarom aan het begin staan van een zwaar rouwproces, worden niet opgemerkt en krijgen geen erkenning voor hun bijzondere situatie.
De ervaring leert dat het overlijden als gevolg van corona unieke moeilijkheden met zich meebrengt, en daarom een aparte behandeling vereist:
• Als we iemand verliezen, is het gebruikelijk dat we steun zoeken bij onze achterban, bij familie en vrienden, en bij bronnen die ons kracht geven. Maar in tijden van corona hebben veel mensen de neiging om zichzelf te beschermen, en letterlijk en figuurlijk afstand te nemen van de rouwenden. Ze zijn bang om dood te gaan aan corona en ze zijn bang om anderen in hun omgeving te besmetten. Daarom willen ze liever niet horen over slachtoffers, en ook liever niet bij hen in hun buurt komen.
Daarnaast moeten zelfs directe familieleden van overledenen zich houden aan voorschriften (gericht op afstand bewaren), kunnen ze niet altijd de begrafenis of shiva bijwonen, en wordt het contact beperkt. Als een familielid met corona in het ziekenhuis wordt opgenomen, kan de familie niet op bezoek komen en niet afscheid nemen. Dit alles veroorzaakt een sterk gevoel van eenzaamheid en vervreemding onder nabestaanden van corona.
• Op het verlies van een familielid als gevolg van corona hebben nabestaanden zich meestal niet kunnen voorbereiden. In veel gevallen zagen familieleden de toestand van hun dierbare binnen een paar dagen enorm achteruitgaan, en snel tot de dood leiden. Zo’n plotseling verlies kan allerlei existentiele vragen oproepen en compliceert het rouwproces. Sommige nabestaanden ervaren heftige emoties en hebben klachten die wijzen op een posttraumatisch stress stoornis.
• Als coronapatienten in quarantaine zijn en op afstand moeten blijven, worden familieleden soms overvallen door een sterk gevoel van hulpeloosheid. Ze zien hun dierbaren verwelken, en kunnen niets doen. Naast de stervende zitten en afscheid nemen, een elementaire behoefte, is niet toegestaan. In plaats daarvan beleven de familieleden, voorafgaand aan de dood, dagen van dreiging, angst en onzekerheid, van vervreemding, afstand en machteloosheid. Die situatie leidt bij nabestaanden soms tot diepe emotionele nood, en vertaalt zich in woede: jegens de overheid, het medisch personeel of andere familieleden.
• Onvermogen om de stervende te helpen en te ondersteunen, kan leiden tot schuldgevoel, wroeging, en een gevoel van nalatigheid. In veel gevallen was er geen mogelijkheid om van de stervende afscheid te nemen, en bleef veel ongezegd. Ook de besmetting van/door anderen is een vruchtbare voedingsbodem voor de ontwikkeling van schuldgevoelens, schaamte en woede. Tot slot kunnen naar aanleiding van besmetting soms verborgen of onderhuidseconflicten aan de oppervlakte komen.
Als u een familielid of goede vriend aan corona bent kwijtgeraakt en daardoor in emotionele nood verkeert, aarzel dan niet om metons contact op te nemen. We kunnen u op diverse manieren bijstaan en helpen.
